Yıllık İzin Süreleri

Yıllık izin hakkının tanımı 4857 Sayılı İş Kanununun 53. maddesinde yapılmıştır. Buna göre yıllık izin hakkı; deneme süresi dahil olmak üzere aynı iş yerinde en az bir yıl çalışmış olan işçiye tanınan ücretli izindir. İşçi yıllık ücretli izin süresi içerisinde kazanacağı ücretin tamamını izne çıkmadan önce işverenden peşin olarak alır. Yıllık ücretli izin hakkından işçinin vazgeçmesi mümkün değildir. Mevsimlik işçiler, kampanya işlerinde çalışan işçiler yıllık ücretli izin hükümlerinden faydalanamazlar.

Yıllık İzin Hakkı

Yıllık izin süreleri işçinin aynı yerde çalıştığı yıl bakımından değişiklik arz etmektedir. İşçilere bir yıl içerisinde verilebilecek en az yıllık ücretli izin gün sayıları aşağıdaki gibi olmalıdır. Belirtilen günlerden az yıllık ücretli izin kullandırılması söz konusu değildir. Daha fazla yıllık ücretli izin kullandırmak işverenin takdirindedir.

• En az bir yıl en fazla beş yıl dahil olmak üzere beş yıla kadar çalışan işçilere en az on dört gün yıllık ücretli izin hakkı verilmelidir.
• Beş yıldan fazla çalışması olan lakin on beş yıldan az çalışanlara en az yirmi gün yıllık ücretli izin hakkı tanınmalıdır.
• On beş yıl ve daha fazla çalışması olan işçilere ise en az yirmi altı gün yıllık ücretli izin hakkı verilmelidir.

Yukarıda belirtilen sürelerin dörder gün artırılması ile yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin hakları hesaplanabilir.

Aynı iş yerinde bir yıllık çalışmayı tamamlayan on sekiz yaşından küçük işçilerle, elli ve üstü yaştaki işçilere her şartta verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olmamalıdır. Burada belirttiğimiz sürelere minimum olanlardır. Bu süreler toplu veya bireysel iş sözleşmeleri ile artırılabilmektedir.

Aynı iş yerine bağlı olarak iş yerinin farklı şubelerinde çalışmış olmak da bir yıllık sürenin hesaplanmasına dahildir. Bir yıl çalışmasını tamamlayan her işçi yıllık ücretli izne hak kazanacaktır.

Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller

Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller 4857 Sayılı İş Kanununun 55. maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır.
Yıllık ücretli izin hakkı hesaplanırken çalışılmış sayılan durumlar şunlardır:

• İş kazası sebebiyle veya yakalandığı hastalıktan dolayı işçinin işe gidemediği günler,
• Hamile olan işçi kadınların doğumdan önce ve doğumdan sonra iş yerinde çalışmadığı günler (bkz. İş Kanunu md. 74)
• İşçinin askerlik hizmeti haricinde bir kanundan dolayı görevlendirildiği, ödevlendirildiği bu sebeple işe gidemediği günler (bu süre maksimum doksan gün olabilir. Doksan günden fazlası yıllık ücretli izin hesabına katılmayacaktır.
• Zorlayıcı sebeplerin doğması ve bu sebeple çalışılan iş yerinin bir haftadan fazla tatil edilmesi halinde işçinin çalışmaksızın geçirdiği on beş günlük zaman,
• İşçinin günlük çalışma süresinden sayılan haller,
• Ulusal bayram ve genel tatil günleri, hafta tatili,
• Röntgen alanında çalışan işçilere pazar gününden başkaca verilmesi zaruri olan yarım günlük izinler,
• İşçilerin hakem kurullarında, arabuluculuk toplantılarında bulunmaları, işçi temsilciliği görevi mevcut ise bu görevleri yapmaları, çalışma hayatına ilişkin mevzuatlara uygun olarak kurulan komisyon, toplantı ve kurullara, uluslararası konferans, kongrelere, işçi sendika temsilcisi olarak toplantılara katılınan günler,
• Mazeret izni süreleri,
• İş veren tarafından verilen izinler,
• Kısa çalışma süreleri,
• İşçiye verilmiş olan yıllık ücretli izin süreleri.

Yıllık İznin Uygulanması

Yıllık izin işveren tarafından bölünerek işçiye kullandırılamaz. İşçinin rızası ve talebi olması halinde bir bölümü en az on gün olmak şartı ile geriye kalan izin süreleri bölünebilmektedir.

Yıllık ücretli izne dahil olmayan olgular şunlardır:

• Yıllık ücretli izin süresine denk gelen ulusal bayram,
• Genel tatil günleri,
• Hafta tatil günleridir.

İşveren tarafından işçiye verilen aşağıda belirtilen izinler yıllık ücretli izne mahsup edilemez:

• Ücretsiz izinler,
• Dinlenme izinleri,
• Hastalık izinleri.

Yıllık ücretli iznini çalıştığı yerden başka bir yerde geçirecek olan işçi işverenden yol süresi adı altında ücretsiz izin talep edebilir. Bu ücretsiz izin süresi dört günü geçemez. İşçinin talebi halinde işverenin bu izni vermesi zorunludur. İşveren işçinin yıllık ücretli izin kullandığı günleri kayıt altında tutmalıdır.

Alt işveren işçilerinin alt işverenlerinin değiştiği hallerde üst işveren nezdinde çalıştığı tüm günler hesaba katılarak yıllık ücretli izin hakkı hesaplanır. Alt işveren işçilerinin yıllık ücretli izin haklarının kullandırılıp kullandırılmadığı hususu asıl işveren tarafından kontrol edilmeli, işçilerin bu izni kullanmaları sağlanmalıdır.

Yıllık İzin Ücreti

Yıllık izin ücreti 4857 Sayılı İş Kanununun 57. maddesinde düzenlenmiştir. Yıllık ücretli izne ilişkin dönemin ücreti işveren tarafından işçiye izne başlanmadan önce peşin olarak ödenmeli veya avans verilmelidir. Yıllık ücretli izin süresinin hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillere rastlaması halinde bu dönemlere ait ücretler ayrıca ödenmelidir. Belirli bir ücret almayıp da komisyon, kara ortaklık ve yüzde usulü gibi çalışma yapan işçilere ödenmesi gereken ücret son bir yılda çalışılan ve kazanılan ücretin çalışılan günlere bölünmesi ile hesaplanır.

Yıllık ücretli izin kullanan işçi bu süre içerisinde bir ücret karşılığında işte çalışmaya başlarsa, işçiye ödenen izin ücreti işverenin talebi halinde geri alınabilir.

İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Halinde Yıllık İzin Ücreti

İş sözleşmesi sona eren işçi çalışmış olduğu süreler içerisinde yıllık izine hak kazanmış lakin bu izni kullanmadıysa işçiye bunun karşılığı olan ücret işveren tarafından ödenmelidir. Bu ücret iş sözleşmesinin bittiği tarihte işçinin kazandığı ücret üzerinden hesaplanır ve ödenir. Ücreti talep hakkında zamanaşımı iş sözleşmesinin sonra ermesini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.

İşçinin Sahip Olduğu Diğer Haklar

• Ücret,
• Hafta tatili,
• Fazla mesai ücreti,
• Kıdem tazminatı,
• Ücretsiz izin hakkı,
• İhbar tazminatı vb. dir.

Sonuç

Yıllık izin hakkı işçinin en doğal haklarından biridir. Aynı iş yerinde en az bir yıl çalışmış olan işçi bu izne hak kazanmaktadır. İşçinin bu izinden feragat etmesi söz konusu değildir. Yıllık izinin işçiye kullandırıldığının ispatı işverendedir. Bu sebeple işveren işçiye kullandırdığı yıllık izni belgelerle kayıt altında tutmalıdır. Yıllık ücretli izin hakkının bölünmeden kullandırılması esas olandır. Lakin işçinin talebi ve işverenin onayı halinde bu izin bir kısmı en az on gün olmak üzere bölünebilecektir. Yıllık ücretli izin hakkını kullanamadan iş sözleşmesi sona eren işçi dava yoluyla bu izin sürelerine karşılık gelen ücreti işverenden talep edebilir. Bu hususa ilişkin davalar İş Mahkemelerinde görülmektedir.

Yıllık İzin Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Aynı işyerinde bir yıl veya daha fazla çalışması olan işçiler yıllık ücretli izne hak kazanır. Bir yıldan beş yıl dahil olmak üzere beş yıla kadar çalışması olan işçilere en az on dört gün, beş yıldan fazla on beş yıldan az çalışması olan işçilere yirmi gün, on beş yıl ve daha fazla çalışması olan işçilere ise yirmi altı günden az yıllık ücretli izin verilemez. Bu süreler iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

Yıllık İzin Ücreti Nasıl Alınır?

İşçi yıllık izne çıkmadan bu döneme ilişkin ücret işveren tarafından peşin ödenmelidir. İşçi izin hakkını kullanamadan iş sözleşmesi sona ermiş ise bu izne karşılık gelen ücreti işverenden talep edebilir. İşveren tarafından ücretin ödenmemesi halinde dava yoluyla tahsiline gidilebilir.