Vasi Tayini

Vasi tayini vasi atanmasına ilişkin hükümler 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunun 413 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Vasilik TDK’ da “Vasi olma durumu, vasinin yaptığı iş, vesayet” olarak tanımlanmıştır. Vasi tayini vesayet makamı tarafından yapılır. Bir kişinin vesayet makamı tarafından vasi olarak atanabilmesi için vasi olacak kişinin ergin olması gerekmektedir. Vesayet makamı tarafından birden fazla kişi aynı kişinin vasisi olarak atanabilir. Bu durumda atanan vasiler, vasilikten kaynaklanan yetki ve görevleri ayrı ayrı yerine getirebilir.

Vasinin Atanması

Vasi tayininde vesayet makamının dikkate alması gereken unsurlar kanunda açıkça belirtilmiştir. Bu unsurlar tahdidi olarak sayılmıştır.

• Haklı sebeplerin var olduğu durumlar ayrık olmak üzere, vesayet makamı tarafından kişiye öncelikle yakınlarından birinin vasi olarak atanması gerekir. Bunlar eşi, yakın akrabalarından biri olabilir. Vesayet makamı bu atamayı yaparken yerleşim yerinin yakınlığına, kişisel ilişkilerin durumuna bakar.
• Vesayet altına alınacak kişinin isteği de atanacak vasinin seçiminde önem arz etmektedir. Kişinin, ana veya babanın gösterdiği kişi vasi olarak atanır.
• Vasilik görevinin kabul edilmesi zorunludur.

Vasilikten Kaçınma Sebepleri

Vasilik görevi verilen kişi kural olarak bu görevi kabul etmekle yükümlüdür. Lakin aşağıdaki durumlardan birinin varlığı halinde kişi vasilikten kaçınabilecektir.

• Altmış yaşını bitirmiş kişiler,
• Engelleri veya hastalıkları nedeniyle vasilik görevini zorlukla yapabilecek olan kişiler,
• Dörtten fazla çocuğun velisi olan kişiler,
• Halihazırda vasilik görevini icra edenler,
• Cumhurbaşkanı ve yardımcıları, TBMM üyeleri, bakanlar, hakim ve savcılar.

Vasiliğe Engel Olan Haller

Vasilik görevini yapmaya engel olan haller TMK 418. maddede tahdidi olarak sayılmıştır.

• Kamu hizmetinden yasaklı olanlar,
• Haysiyetsiz hayat süren kişiler,
• Kısıtlı olan kimseler,
• Vasi olarak atanacak kişinin menfaatlerinin kendisine vasi tayin edilen ile çatışma veyahut düşmanlık olanlar,
• İlgili vesayet makamlarının halimleri,

vasi olamazlar.

Vasi Ataması Nasıl Yapılır

Vasi ataması talebini alan ilgili makam gecikmeksizin işlem yapmakla yükümlüdür. En kısa sürede kişiye vasi atanmalıdır. Kısıtlama kararı sadece ergenler için değil ergin olmayanlar için de verilebilir. Ergin olmayan hakkında kısıtlama kararı verilmesi halinde bu karar hüküm ve sonuçlarını ergin olduktan sonra doğurmaya başlayacaktır. Kural olarak ergin çocuklar vesayet altına değil velayet altına alınacaktır.

Vasinin tayini bir zaman alacak ise bu süre zarfında vesayet altına alınacak kişinin hak kaybına, bir zarara uğramaması amacıyla fiil ehliyeti geçici olarak vesayet makamı tarafından kaldırılabilir ve kişiye bir temsilci atanabilir. Bu karar ilan olunmalıdır.

Vesayet makamı tarafından kişiye bir vasi tayini halinde bu karar vasiye derhal tebliğ edilir. Kısıtlamaya, vasi atanmasına ilişkin karar vesayet altına alınan kişinin yerleşim yerinde ve nüfusa kayıtlı olduğu yerde ilan edilir.

Vasilikten Kaçınma ve İtiraz

Vasi tayini ile kendine vasilik görevi verilen kişi bu durumun kendine tebliğ edilmesinden itibaren on gün içerisinde vasilikten kaçınma hakkını kullanabilir. Vasi atanan kişi ile ilgisi olan herkes atanan vasiye, bu atamanın öğrenilme tarihinden başlayarak on güç içerisinde yapılan atamanın kanuna aykırı olduğu gerekçesi ile itiraz edebilir.

İtiraz / vasilikten kaçınma nedenlerini yerinde gören vesayet makamı yeni bir vasi atar. İtiraz veyahut vasilikten kaçınma sebeplerinin yerinde görülmemesi halinde ise bu konudaki görüşünü de bildirerek bir karar oluşturur ve bu kararı denetim makamına bildirir.

Vasilikten kaçınma hakkı olan veya vasiliğine itiraz edilen kişi yerine başkası atanıncaya kadar vasilikten kaynaklanan görevi yerine getirmek zorundadır.

İtiraz veya kaçınma taleplerini inceleyen denetim makamı bu hususta vereceği kararı atanan vasiye ve vesayet makamına bildirir. Vasiliğe atanan kişi görevden alınırsa, bu durumda vesayet makamı derhal yeni bir vasi atamalıdır.

Vasiliğe atananın görevden alınması hâlinde vesayet makamı, hemen yeni bir vasi atar. Atama kararının kesinleşmesiyle vesayet makamı, atanan vasinin göreve derhal başlayabilmesi için gerekli işlemleri yapar.

Vesayeti Gerektiren Haller

Vesayet tayini ile sonuçlanacak olan vesayeti gerektiren haller 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 404 ve devamı maddelerinde tahdidi olarak sayılmıştır. Buna göre vesayeti gerektiren haller aşağıdaki gibidir:

• Küçüklük,
• Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı,
• Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim,
• Özgürlüğü bağlayıcı ceza,
• İstek üzerine.

Küçük velayet altında değilse velayet altına alınmalıdır.

Akıl hastalığı, akıl zayıflığı nedeniyle işlerini yapamayan, korunma gereği hisseden veyahut başkalarının güvenliğini tehlikeye atan erginler kısıtlanır.

Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi nedeniyle kendisini, ailesini yokluğa düşürme tehlikesine sebep olan ergin hakkında kısıtlama kararı verilir.

Bir yıl veyahut dava fazla süreli hapis cezası alan erginler kısıtlanır.

Deneyimsizliği, yaşlılığı, ağır hastalığı veya engelliliği nedeniyle işlerini yerine getiremediğini ispat eden erginin talebi halinde vasi tayin edilir.

Vesayet Davası

Vasi tayini gereken hallerde kişiye vasi atanabilmesi için vesayet davasının açılması gerekmektedir. Vesayet davasında yetkili mahkeme; küçüğün veya kısıtlanacak erginin yerleşim yeri mahkemesi iken görevli mahkeme ise; sulh hukuk mahkemeleridir. Dava açılırken kısıtlanma talebine ilişkin tüm sebepler dava dilekçesinde ileri sürülmelidir.

Vesayet Organları

• Vesayet daireleri,
• Vasi,
• Kayyım.

Vesayet makamı sulh hukuk mahkemesi, denetim makamı ise asliye hukuk mahkemesidir.

Vesayet Makamından İzin Alınması Gereken Haller

Vesayet makamı, sulh hukuk mahkemesidir. Vesayet makamından izin alınması gereken durumlar aşağıdaki gibidir:

• Taşınmazların mülkiyetinin el değiştirmesi, alım, satım, rehin işlemlerinin yapılması veya üzerinde başkaca bir ayni hak kurulması,
• Olağan işletme ihtiyaçları dışındaki taşınır, hak ve değerlerin alım, satım, devir ve rehin işlemleri,
• Kambiyo taahhüdü altına girme,
• Bir yıl veya daha fazla süren ürün, üç yıl veya daha uzun süreli taşınmaz kira sözleşmesi yapılması,
• Vesayet altına alınan kişinin bir sanat, meslekle uğraşması,
• Dava açma, tahkim, konkordato yapılması veya sulh olma,
• Mal rejimi sözleşmesi yapılması,
• Miras paylaştırılması,
• Miras payının devri sözleşmesi yapılması,
• Borç ödemeden aciz beyanı verilmesi,
• Vasi tayin edilen hakkında hayat sigortası yapılması,
• Çıraklık sözleşmesi yapılması,
• Vasi atanan kişinin eğitim, bakım, sağlık kurumuna yerleştirilmesi,
• Vesayet altına alınan kişinin yerleşim yerinin değiştirilmesi.

Denetim Makamından İzin Alınması Gereken Haller

Vasi tayini hususunda denetim makamı asliye hukuk mahkemeleridir. Aşağıdaki işlerin yapılabilmesi için denetim makamının izni gerekmektedir:

• Kendisine vasi atanan kişinin evlat edinilmesi veyahut evlat edinmesi,
• Vesayet altında olan kişinin vatandaşlıktan çıkması veya vatandaşlığa girmesi,
• Vesayet altında olan adına bir işletmenin devralınması veya tasfiyesi,
• Kişisel sorumluluğunu doğuracak bir ortaklığa girmesi,
• Önemli bir sermaye ile şirkete ortak olunması,
• Ölünceye kadar bakma sözleşmesi yapılması,
• Ömür boyu aylık bağlama,
• Ömür boyu gelir bağlama,
• Mirasın kabulü,
• Mirasın reddi,
• Miras sözleşmesi yapılması,
• Küçüğün ergin kılınması,
• Vesayet altında bulunan ile vasi tayin edilen arasında sözleşme yapılması.

Sonuç

Vasi tayini kişinin kısıtlanması gereken durumlarda söz konusu olur. Hakkında kısıtlama kararı verilen kişi ve yakınlarının korunması esas alınır. Vasi tayini sebepleri kanunda tahdidi olarak sayılmıştır. Bunlar küçüklük, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, savurganlık, alkol veya uyuşturucu bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim, özgürlüğü bağlayıcı ceza ve vasi altına alınacak olanın isteğidir. Vesayet davası, vesayet altına alınacak olanın yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesinde açılır. Bu dava sonucunda herhangi bir hak kaybına uğramamak adına alanında uzman bir avukattan yardım almak yerinde olacaktır.

Vasilik Davası Nerede Açılır?

Vasilik davası veya bir diğer adıyla vesayet davası vasi tayin olunacak kişinin yerleşim yerinde olan sulh hukuk mahkemesinde açılır.

Vesayeti Gerektiren Haller Nelerdir?

Vesayeti gerektiren haller; akıl hastalığı, akıl zayıflığı, özgürlüğü bağlayıcı ceza, savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, küçüklük, istek üzerine, kötü yaşama tarzı ve kötü yönetimdir.