Nişanlanma Nedir
Nişanlanma evlenme niyetinde olan tarafların birbirlerine evlenmek için söz vermeleridir. Bir nevi evlilik amacıyla taraflar arasında yapılan bir sözleşmedir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 118 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bir evlenme vaadi içeren akit niteliği taşıdığından kural olarak nişanlanacak kişiler arasında bir evlenme engeli bulunmamalıdır. Nişanlanacak kişiler fiil ve hak ehliyetine sahip olmaları halinde kimsenin rızasına gerek duymazlar. Fakat bu kişiler küçük veya kısıtlı ise yasal temsilcilerinin rızası olmalıdır. Aksi takdirde bu akit küçüğü, kısıtlıyı bağlamayacaktır.
Nişanlanma Hükümleri
Nişanlanma her ne kadar bir evlenme vaadi içerse de bu vaadin yerine getirilmesi için taraflar zorlanamaz. Nişan esnasında ve evlenmede tarafların iradesi esastır. İrade zedelenerek, ortadan kaldırılarak kişiye sıkı sıkıya bağlı bu hakların kullanılması butlan doğuracaktır. Nişan akdi yazılı olarak yapılmışsa ve evlenmeden cayma halinde bir tazminat, cezai şart öngörülmüş olsa bile bunlar dava edilemeyecektir. Aynı şekilde yapılan ödemeler de kural olarak geri istenemez.
Taraflardan birinin nişanı bozması halinde nişanın akdinin diğer tarafı dava açarak nişanlılığın devamının sağlanmasını mahkemeden talep edemez. Nişanlı olmak tarafı evliliğe zorlayıcı bir durum olmayıp bu hususta da dava hakkı vermeyecektir.
Nişanlanma Şartları
Nişanlanma şartları aşağıdaki gibidir:
- Farklı cinsiyete sahip iki kişi olmalıdır.
- Bu iki kişi arasında evlenme vaadi olmalıdır.
- Nişanlanan kişiler birbirine sadakat yükümlülüğü altındadır.
- Nişan akdi tarafları evliliğe zorlayamaz. Akit taraflardan biri veya her ikisi tarafından bozulabilir.
- Nişanın bozulmasına binaen taraflar tazminat veya cezai şart talep edemez.
- Nişanın devamı veya evliliğe zorlamak için dava açılamaz.
- Nişan tarafların iradesi doğrultusunda yapılmalıdır. İrade sakatlığı halinde iptal edilebilirlik, geçersizlik durumları söz konusu olabilir.
- Nişanlananlardan biri veya her ikisi küçük veya kısıtlı ise yasal temsilcilerinin rızası gerekir. Yasal temsilcilerin rızası olmaması halinde nişan akdi tarafları bağlamayacaktır.
Nişanlanmanın Sona Ermesi
Nişanlanma aşağıdaki şartlardan birinin gerçekleşmesi ile sona erecektir:
- Nişan taraflarının evlenmesi,
- Nişanlılardan birinin bir başkası ile nişan yapması,
- Nişanlı taraflardan birinin ölmesi,
- Tarafların anlaşarak nişanı sora erdirmesi,
- Taraflardan birinin nişanı atması,
- Kesin bir evlenme engelinin ortaya çıkması,
- Taraflardan biri hakkında gaiplik kararı verilmesi,
- Nişanlananlardan birinin veya her ikisinin başkalarıyla evlenmesi.
Nişanın Bozulması Halinde Tazminat
Nişanın bozulması halinde maddi veya manevi tazminat veyahut her ikisi birden söz konusu olabilmektedir. Nişanın bozulması sebebi ile kişilik hakları zarar gören kişi, nişanın bozulmasına kusuru ile sebebiyet veren kişiden uygun bir miktarda manevi tazminat talep edebilir.
Nişanlılardan birinin kusuru sebebiyle başkaca haklı bir neden olmaksızın nişan akdinin son bulması halinde kusurlu olan taraf diğer tarafa dürüstlük kuralları çerçevesi içerisinde, evlenme amacına binaen yapmış olduğu harcamalar, gösterilen maddi fedakarlıklar doğrultusunda hakkaniyete uygun bir tazminat vermelidir. Yine nişan masrafları dolayısıyla da kusurlu taraf diğer taraf maddi bir tazminat ödemelidir.
Maddi tazminat istemeye hakkı olan diğer kişiler; ana, baba, onlar gibi davranan kimselerdir. Bu kişiler de nişan için veya evliliğin olacağına dair inançları olması sebebiyle yapmış olduğu harcamalara karşılık uygun bir tazminat isteyebilirler.
Evlenme dışında bir nedenle nişanlanma sona erer ise kural olarak verilen hediyeler geri istenemez. Lakin alışılagelmiş hediyeler verilmişse bu hediyeler geri istenebilir. Araba, ev, 1 kilo altın vb. Bu hediyeleri veren nişanlılar, bu kişilerin ana, baba veya onlar gibi davranan kişiler nişanlılığın evlilik dışında sona ermesi sebebiyle geri isteyebilirler. Hediye aynen geri verilmelidir. Aynen geri verilemiyorsa mislen karşılanmalıdır. Bu da olmuyor ise sebepsiz zenginleşmeye ilişkin hükümler uygulanacaktır.
Nişanın sona ermesi ile birlikte nişanlılıktan doğan dava ve talep hakları, sona ermeden itibaren bir yıl geçmesi ile zamanaşımına uğrayacaktır. Bir yıllık süre içerisinde yetkili ve görevli mahkemede dava açılmalıdır.
Sonuç
Nişanlanma evlilik öncesinde yapılan, evlenme sözü veren bir akittir. Nişan farklı cinsiyette iki cinsiyet arasında yapılır, evlenme vaadi içerir, taraflara sadakat yükümlülüğü doğurur. Her ne kadar bu akit evlenme vaadi içermiş olsa da taraflar her zaman bu akdi bir şarta, sebebe bağlı olmaksızın sona erdirebilir. Bu durumda taraf dava yoluyla evliliğe zorlanamayacaktır. Nişanlılığın taraflardan birinin kusuru ile sona ermesi halinde tazminat yükümlülüğü doğar. Bu tazminat maddi veya manevi olabilir. Nişandan doğan bu haklar nişanın sona ermesinden itibaren bir yıl içerisinde ileri sürülmeli, dava açılmalıdır. Aksi takdirde zamanaşımı söz konusu olacaktır.
Nişanlanma evlenmeyi isteyen tarafların, evlenme vaadinde bulunduğu akittir. Bu vaatte bulunan kişiler sadakat yükümlülüğü altındadır. Nişanın evlenme dışında sona ermesi halinde tazminat hakkı doğabilir.
Nişanlanma hangi hallerde sona erer?
Nişanlanma tarafların evlenmesiyle, taraflardan birinin bir başkasıyla nişan yapması, evlenmesiyle, tarafların ortak iradeleriyle, taraflardan birinin ölümü, gaipliğine karar verilmesiyle sona erebilir.
