Miras Paylaşımı

Miras paylaşımı murisin vefatından sonra mirasa hak kazanan kişiler arasında yapılmaktadır. Tereke miras paylaşımına konu tüm malların toplamına denir. Miras paylaşımı vasiyetname var ise vasiyetname doğrultusunda yoksa kanuni düzenlemelere göre yapılır. Tereke borca batıksa mirasçılar mirası reddedebilirler bu durumda miras paylaşımı söz konusu olmayacaktır. Paylaşım hukuka, kanuna ve usule uygun olarak yapılmalıdır. Hukuka aykırı yapılan paylaştırmalar hakkında hak kaybına uğrayan kişiler dava yoluyla hakkını koruyabilirler. Paylaşım yapılana kadar murisin tüm malvarlığı bütün mirasçıları kapsayacak şekilde elbirliğiyle mülkiyet halindedir.

Mirasçılar Kimlerdir

Miras paylaşımı konusuna detaylı olarak girmeden önce mirasçıların kimler olabileceğini belirtmek yerinde olacaktır. Miras hukukunda iki tür mirasçılık söz konusudur. Bunlardan birincisi ve asıl olan yasal mirasçılık iken, diğeri atanmış mirasçılardır. Yasal mirasçılar, murisin ölümüyle doğrudan mirasçılık sıfatına haiz olan, murisin kan hısımlarıdır. Bunlar murisin sağ kalan eşi, üstsoyu, altsoyu (çocukları, torunları vb.), evlatlığıdır. Evlatlık da miras paylaşımında öz çocukların sahip olduğu tüm haklara sahiptir. Diğer mirasçılık türü olan atanmış mirasçılık da ise murisin iradesi mirasa hak kazanma konusunda önem arz etmektedir. Muris ölmeden önce mallarının bir kısmını veya tamamını bir kişiye bırakabilir. Bu kişiye atanmış mirasçı denir.

Vasiyetnamenin Bulunmadığı Hallerde Yasal Mirasçılar Arasında Miras Paylaşımı

Miras paylaşımında yasal mirasçılar murisin kan hısımlarıdır. (Evlatlık istisnasıdır.) Miras hukukumuzda zümre mirasçılığı söz konusudur. Zümrelerde yasal mirasçıların olması halinde miras bir sonraki zümreye geçmemektedir. Mirasın bir sonraki zümrede bulunan kişilere geçebilmesi için önceki zümrede yaşayan kimsenin bulunmaması veyahut mirası reddetmeleri gerekmektedir.

Zümre mirasçılarının başları şu kişilerdir:

• Murisin çocukları
• Murisin ana, babası
• Murisin büyük ana, büyük babası.

Önemle belirtmek gerekir ki sağ kalan eş, zümre mirasçısı değildir. Her zümreyle mirasçı olabilmektedir. Miras paylaşımı yapılırken eşin mirasçılığını geniş bir şekilde ele alacağız.

Birinci Derece Zümre Mirasçıları

Miras paylaşımında birinci derece zümre mirasçıları murisin altsoyudur. Murisin altsoyundan anlaşılması gereken vefat eden ve miras bırakan kişinin çocukları, torunları, torun çocukları ve evlatlığıdır. Murisin çocuklarının ve/veya evlatlığının hayatta olması halinde miras torun, torun çocuklarına geçmez. Çocuklardan birinin miras bırakandan önce ölmesi veyahut mirası reddetmesi halinde miras torunlara geçecektir. Bir örnekle bu durumu somutlaştıralım.

Miras bırakan (M)
Eşi (E)
Öz çocuklar (A, B)
Evlatlık (C)
Torunlar (D,F) olsun.

M öldüğünde geriye 600.000 TL’ lik miras bırakmıştır. Geride herhangi bir vasiyetname bırakmamıştır. M’ nin A adında bir kızı, B adında bir oğlu ve C adında bir evlatlığı vardır. B, M’ den önce vefat etmiştir. B’ nin, D ve F adlarında iki çocuğu bulunmaktadır. A ve C ise muris vefat ettiğinde hayattalardır. M’ nin eşi E, M’ den önce vefat etmiştir. 600.000 TL’ lik miras nasıl paylaştırılır ?

M’ nin mirası cinsiyet, yaş ve başkaca herhangi bir ayrım teşkil etmeksizin eşit olarak dağıtılmalıdır. Miras paylaşımı sırasında evlatlık da öz çocuklar gibi eşit haklara sahiptir. Bu durumda B yaşamış olsaydı. Miras A,B ve C arasında eşit şekilde paylaştırılacaktı. Miras payları A=200.000 TL, B=200.000 TL, C=200.000 TL olacaktı. B, M’ den önce vefat ettiğinden B’ nin payı çocukları D ve F arasında eşit olarak paylaştırılacaktır. Yani son halde miras payları şu şekilde olacaktır; A=200.000 TL, C=200,000 TL, D=100.000 TL ve F=100.000 TL.

İkinci Derece Zümre Mirasçıları

Miras paylaşımı birinci derece zümrede mirasçı bulunmaması halinde ikinci derece zümredeki mirasçılar arasında yapılacaktır. İkinci derece zümre mirasçıları murisin ana ve babasıdır. Ana ve babanın vefat etmiş olması halinde miras ana, babanın altsoyuna geçecektir. Murisin vefatından sonra ana ve babanın alacağı miras payları eşit olacaktır.

Örneğin; M vefat ettiğinde 200.000 TL’ lik miras bırakmış olsun. Birinci derece zümrede mirasçısı bulunmayan M’ nin mirası ikinci derece zümrede bulunan ana (A) ve babasına (B) geçecektir. A=100.000 TL, B=100.000 TL şeklinde paylaşım yapılacaktır. A’ nın M’ den önce öldüğünü varsayalım. A’nın da C adında bir çocuğu bulunsun. A, M’ den önce ölmüş olduğundan A’nın miras payı halefiyet ilkesi gereğince C’ye geçecektir. Bu durumda miras A=100.000 TL, C=100.000 TL şeklinde paylaştırılacaktır. A ve B’nin her ikisinin de M’den önce ölmüş olması halinde ise tüm miras C’ye intikal edecektir.

Üçüncü Derece Zümre Mirasçıları

Miras paylaşımı birinci ve ikinci derece zümrede mirasçı bulunmaması halinde üçüncü derece zümredeki mirasçılar arasında yapılır. Üçüncü derece zümre mirasçıları murisin büyük ana ve büyük babasıdır. Murisin geriye sadece büyük ana ve büyük babası kalmış ise miras bunlar arasında paylaştırılır. Büyük ana ve/ veya büyük baba sağ değil ise miras bunların altsoyuna geçer.

Örneğin, M vefat ettiğinde 800.000 TL’ lik mirası olsun. Geriye sadece mirasçı olabilecek büyük ana ve büyük babası kalmıştır. Bunlar mirası eşit oranda paylaşacaktır. BA=400.000 TL, BB=400.000 TL. BA’ nın erken ölmüş olması halinde ona düşen pay varsa amca ve hala arasında paylaştırılacaktır. Bir amca ve halanın var olduğunu var sayar isek; A=200.000 TL, H=200.000 TL şeklinde olacaktır.

Eşin Mirasçılığı

Miras paylaşımı hususunda eş zümre mirasçısı değildir. Lakin eş tüm zümrelerle mirasçı olabilmektedir. Eşin mirasçılığını zümrelere göre ayrı ayrı inceleyelim.

Eşin Birinci Derece Zümreyle Mirasçı Olması

Müteveffa vefat ettiğinde geriye eşi ve çocukları kaldı ise bu durumda eşin miras payı terekenin 1/4’üdür.Örneğin; muris öldüğünde eşi ve üç çocuğu hayatta olsun. Tüm tereke 300.000 TL’dir. Eşin miras payı terekenin 1/4′ ü olduğundan 75.000 TL’dir. Geriye kalan 225.000 TL’ de üç çocuk arasında eşit olarak paylaştırılır.

Eşin İkinci Derece Zümreyle Mirasçı Olması

Muris öldüğünde geriye eşi, ana ve babası kalmışsa eş ikinci derece zümreyle mirasçı olmuş olur. Bu durumda eşin miras payı terekenin 2/4’üdür. Örneğin; 900.000 TL’ lik bir mirasta eş bu mirasın 2/4′ ü olan 450.000 TL’ yi alır. Kalan 450.000 TL’ de ana ve baba arasında eşit olarak paylaştırılır.

Eşin Üçüncü Derece Zümreyle Mirasçı Olması

Miras bırakan vefat ettiğinde eş, büyük ana ve büyük baba hayatta ise eş mirasın 3/4′ ünü alır. Örneğin; bu durumda 800.000 TL’ lik mirasın 3/4’üne karşılık gelen 600.000 TL’lik kısmı eşin, geriye kalan miktar ise büyük ana ve büyük babanın miras payıdır. Bu pay büyük ana ve büyük baba arasında eşit olarak paylaştırılır.

Atanmış Mirasçı

Miras paylaşımı yapılırken yasal mirasçılarla birlikte atanmış mirasçılarda dikkate alınmalıdır. Muris iradesiyle atanan mirasçılara atanmış mirasçı denir. Müteveffa mal varlığının bir kısmını bir kişiye bırakabileceği gibi tamamını da bırakabilir. Saklı paylara ilişkin hususlar saklıdır.

Vasiyetnameye Göre Miras Paylaşımı

Miras paylaşımı vasiyetnameye göre yapılır. Murisin ölmeden önce bir vasiyetname yapmamış olması halinde ise miras bir bütün halinde mirasın yasal mirasçılarına geçer. Mal varlığının yasal mirasçılara geçmesiyle birlikte kanundan kaynaklanan elbirliğiyle mülkiyet söz konusu olacaktır. Mirasçılardan birinin mahkemeye başvurması ile mirasın mirasçılar arasında paylaşımı yapılacaktır. Vasiyetname ile bir kişiye belirli bir mal da bırakılabilir. Bu kişiye belirli mal alacaklısı denir.

Miras paylaşımı yapılırken murisin isteklerine, kanuni miras ve saklı paylara dikkat edilmelidir. Lakin saklı payı tecavüze uğrayan saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilecektir. Saklı paylı mirasçıların saklı payları murisin malları üzerindeki tasarruf nisabını belirler. Muris vasiyetnameyle veya başka bir yol ile saklı paylı mirasçıların miras paylarını lağvedemez.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir ?

Saklı paylı mirasçılar kanunda açıkça belirtilmiştir. Kanunda belirtilenler dışında saklı paylı mirasçıların olması, belirlenmesi söz konusu değildir.

Kanunda tahdidi olarak sayılan saklı paylı mirasçılar şunlardır:

• Murisin altsoyu (çocukları, torunları ve torun çocukları). Bunların saklı payı yasal miras paylarının yarısıdır.
• Birinci derece zümrede mirasçı bulunmaması halinde müteveffanın ana ve babası. Ana ve babanın saklı payı ise yasal miras paylarının 1/4′ üdür.
• Eştir. Eşin saklı payı ise zümreler arası farklılıklar göstermektedir. Eş birinci derece zümreyle mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı olan 1/4′ ü saklı payıdır. İkinci derece zümreyle eşin mirasçı olması halinde ise eşin saklı payı yasal miras payının yine tamamıdır. Sağ kalan eş, üçüncü derece zümreyle mirasçı ise, yasal miras payının 3/4’ü eşin saklı payıdır.

Sonuç

Miras paylaşımı miras bırakanın ölümüyle birlikte söz konusu olmaktadır. Müteveffa vefatından sonra geriye bir malvarlığı bırakmış ise bu malvarlığı mirasçılar arasında paylaştırılır. Miras paylaşımı vasiyetname varsa murisin isteği doğrultusunda, vasiyetname yok ise kanuna uygun olarak yapılır. Mirasçılar mirasın paylaştırılmasını dava yoluyla talep edebilirler. Miras paylaşımı davasında yetkili ve görevli mahkeme murisin ikametgahının bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesidir. Yine miras paylaşımı konusunda hak kaybına uğramamak adına miras hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki yardım almak yerinde olacaktır.

Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Miras paylaşımı vasiyetnamenin bulunması halinde murisin iradesine ve vasiyetnameye uygun bir şekilde yapılır. Vasiyetnamenin bulunmaması halinde kanunundaki düzenlemelere göre yapılmaktadır.

Miras Paylaşımı Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Miras paylaşımı davasında yetkili ve görevli mahkeme, murisin ikametgahının bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesidir.