İştirak Ne Demek
İştirak kelime anlamı olarak TDK‘ da “Ortaklık, ortak olma, paydaşlık, bir işte yar alma, paydaşlık etme, bir işe, bir düşünceye katılma, katılım, katılma” şeklinde tanımlanmıştır. Türk Ceza Kanununda suça iştirak hükümleri düzenlenmiştir. Yine Türk Medeni Kanununda boşanma sonrasında eşlerden birinin bir diğerine çocuk için ödediği nafaka olan iştirak nafakası tanımlanmıştır. İşbu makalemiz konusunu ceza hukuku ve özel hukuk alanında ayrı ayrı detaylı bir şekilde ele alacağız.
İştirak Etmek Ne Demek
İştirak etmek katılma, katılım anlamlarına gelmektedir. Ceza hukuku açısından suçun işlenmesine katılmak, destek olmak, yardım etmek, azmettirmek vs. anlamlarına gelmektedir. Hukuki anlamda çekişmeli boşanma veya anlaşmalı boşanmada çocuğun giderleri için ödenmesi gereken nafaka anlamında da kullanılmaktadır. Boşanma sebepleri konulu makalemize ulaşmak için tıklayınız.
İştirak Nafakası Ne Demek
İştirak nafakası boşanan eşlerin ortak çocuğunun varlığı halinde söz konusu olmaktadır. Ortak çocuğun giderleri boşanan eşler tarafından ortak karşılanmalıdır. Hakim boşanmaya karar verirken çocuğun velayetinin kimde kalacağına da karar verir. Çocuğun velayetini alan taraf diğer eşten çocuğun giderleri için bir miktar para talep edebilir. Hakim tarafından belirlenecek olan bu meblağda çocuğun üstün yararı göz önünde tutulur. İşbu nafakaya çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gereken giderler dahildir. Çocuk ergin olana kadar bu nafaka verilmeye devam eder. Ergin olan çocuk eğitimine devam ediyorsa, eğitimi bitene kadar eğitim giderleri boşanan eşlerler tarafından ortak karşılanmaya devam eder.
Nafaka miktarı belirlenirken hakimin dikkat etmesi gereken diğer unsurlar şunlardır:
- Çocuğun ihtiyaçları,
- Ananın maddi durumu,
- Babanın maddi durumu,
- Varsa çocuğun gelirleri.
Tüm bu unsurlar göz önünde bulundurularak hakim tarafından bir nafaka miktarına hükmedilir. Hükmedilen nafaka miktarı şartların değişmesi ve talep halinde hakim tarafından tekrar belirlenir veya tamamen kaldırılabilir.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası TMK 169. maddede düzenlenmiştir. Buna göre boşanma ve ayrılık davası süresince eşlerden biri ve/veya çocuklar maddi olarak zoru duruma düşecek ise diğer eş geçici olarak çocuklar ve eş için bir miktar nafaka ödemelidir. Bu nafakaya tedbir nafakası denir ve hakim tarafından hükmedilir.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası TMK 175. maddede hüküm altına alınmıştır. Boşanma sebebiyle taraflardan biri yoksulluğa düşmüş ise diğer eşten kusuru ağır olmaması şartı ile diğer taraftan süresi nafaka isteyebilir. Mahkeme tarafından bu hususta bir karar verilir. Eşlerin her ikisi de kusursuz ise kusursuz olan eşlerden biri de nafaka ödemek zorunda kalabilir.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası diğer nafaka türlerinden farklı olarak boşanmaya bağlı nafakalardan değildir. TMK 364 te tanımlanmıştır. Yoksulluğa düşen üstsoy, altsoy ve kardeşlere herkes nafaka vermek ile yükümlüdür. Kardeşler arasındaki nafakada kardeşlerin refah durumu esas alınır.
TCK’DA SUÇA İŞTİRAK
Suça iştirak 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 37. ve devamı maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Suç fiilini birlikte işleyen kişilerin varlığı halinde söz konusu olur ve her biri fail olarak sorumlu olurlar. Bir suçun işlenmesi amacıyla bir diğer kişiyi araç olarak kullanan şahıs da fail olarak cezalandırılır. Akıl sağlığı, kusur yeteneği yerinde olmayan kişilerin kullanılması halinde suçun işlenmesinde, kullanan kişinin cezası üçte birden yarısına kadar artırılacaktır.
Azmettirme
Bir kişiyi suç işlemesi için azmettiren şahıs, azmettirilen kişinin işlemiş olduğu suçun cezası ile cezalandırılacaktır. Çocukların, üstsoy ve altsoy ilişkisinden kaynaklı gücün kullanılarak azmettirilmesi halinde ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.
Azmettirenin yargı mercilerince tespit edilememesi halinde azmettirenin kimliğini ortaya çıkaran fail veya diğer suç ortağının cezası indirilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet yerine yirmi yirmi beş yıl,
- Müebbet hapis yerine on beş yirmi yıl arası cezaya hükmolunabilir.
- Diğer durumlarda verilecek ceza üçte bir oranında indirilebilir.
Yardım Etme
Suça yardım eden kişi hakkında da ceza verileceği belirtilmiştir. Buna göre yardım edene, işlenen suçun cezasına göre; ağırlaştırılmış müebbet yerine on beş ila yirmi yıl arası, müebbet hapis yerine on yıl ila on beş yıl arası hapis cezası verilir. Bunlar dışındaki cezalar yarı oranında azaltılır. Fakat bu cezalar sekiz yılı geçemez.
Yardım eden sıfatıyla sorumluluk doğabilmesi için aşağıdaki fiillerden biri işlenmelidir:
- Suç işlemeye teşvik etmek,
- Suç işlemeyi düşünen kişinin bu kararını kuvvetlendirmek,
- Kişiye suçu işledikten sonra yardımcı olacağını söylemek,
- Suçun işleniş şekli hakkında yol çizmek,
- Suçta kullanılacak olan araçları temin etmek,
- Suçun işlenmesinden önce yardımcı olmak,
- Suçun işlenmesi sırasında yardımcı olmak.
Sonuç
İştirak katılma, katılım, ortaklık vs. anlamlarına gelmektedir. Ceza hukuku açısından iştirak kavramı suçun işlenmesinde söz konusu olmak ile birlikte TCK 37 ve devamı maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Suça iştirak edenlerde kanunlarımız gereği cezalandırılmaktadır. Özel hukuk anlamında iştirak ise boşanmada ortaya çıkmaktadır. Boşanma halinde çocuğun eğitim, bakım ve korunma giderleri eşler tarafından ortak karşılanır. Çocuğun velayetini alan eş bu sebeple diğer eşten çocuğun giderler için iştirak nafakası talep edebilecektir. Bu nafaka çocuk ergin olana kadar ödenmeye devam eder. Şartların değişmesi halinde mahkemeye başvurularak artırım, azaltım veya kaldırılması talep edilebilecektir.
İştirak ortaklık, katılma, katılım anlamlarına gelmekle birlikte ceza hukukunda suçlarda, özel hukukta ise boşanmaya bağlı nafaka da söz konusu olmaktadır.
İştirak nafakası boşanan eşlerin ortak çocuğunun olması halinde çocuğun eğitim, bakım ve koruma giderlerinin karşılanması için ödenen nafakadır. Çocuğun giderleri ayrılan eşler tarafından ortak karşılanır. Velayeti alan eş diğer eşten iş bu sebeple nafaka talep edebilecektir.
