Haklı Sebep İle İş Akdinin Feshi

Haklı sebep unsuruna dayanılarak iş akdi, işveren veya işçi tarafından tek taraflı olarak feshedilebilir. İş akdinin haklı sebebe dayanılarak feshedilmesi halinde tazminat yükümlülüğü  tamamen veya kısmen ortadan kalkacaktır. İşveren tarafından haklı sebebe dayanılarak işçinin iş akdi tek taraflı olarak feshedilse bile işçi kural olarak kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Lakin bu durumun bir istisnası bulunmaktadır. Bu istisna makalemizin ilerleyen bölümlerinde açıklanacaktır. İş akdini haklı sebep ile fesheden taraf ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğünden kurtulacaktır.

İşveren Tarafından Haklı Sebep İle Fesih

İşveren tarafından işçinin iş akdinin haklı sebep ile sona erdirilebilmesi için ilgili kanunda belirtilen unsurlardan en az birinin varlığı gerekir. Haklı sebebe dayanılarak iş akdinin sona erdirilebilmesi için 4857 Sayılı İş Kanununun 25. maddesindeki hallerden birinin gerçekleşmesi gerekir.

İş Kanununun 25. maddesine göre işveren dört sebebe dayanarak işçinin iş sözleşmesini haklı sebep ile feshedebilir. Bunlar;

• Sağlık sebepleri
• Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri,
• Zorlayıcı sebepler
• İşçinin gözaltına alınması, tutuklanması vs.

Sağlık Sebepleri

İşçide aşağıdaki sağlık sorunlarının doğması halinde iş akdi işveren tarafından haklı nedenle feshedilebilecektir:

• İşçi kasten veya düzenli olmayan hayatından, alkole düşkünlüğünden doğan bir hastalığa yakalanması,
• İşçinin kendisinden sebeple engelli duruma gelmesi hallerinde işçi ardı ardına üç iş günü veya ayda beş iş gününden fazla devamsızlık yaparsa,
• İşçinin yakalandığı hastalığın tedavi edilemez olduğu, çalıştığı işyerinde bulunmasının sakıncalı olduğunun Sağlık kurulunca tespit edilmesi durumunda işverence işçinin iş akdi haklı sebep ile feshedilebilir.

Sağlık sebeplerine dayanılarak işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçiye kıdem tazminatı ödenmek zorundadır, ihbar tazminatı ise ödenmez.

Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri

İşçi ahlak ve/veya iyiniyet kurallarına aykırı davranırsa işveren tarafından iş akdi haklı sebep ile feshedilebilir. Ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı haller aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:

• İşçi ile iş sözleşmesi imzalandığı sırada işveren tarafından aranan esaslı noktalardan birinin kendisinde bulunmadığını bildiği halde işçi tarafından varmış gibi ileri sürülmesi, gerçeğe aykırı bilgi, sözler söylenmesi, işçi tarafından işverenin yanıltılması,
• İşçinin işverenin veya aile üyelerinden birinin şerefine, namusuna yönelik sözler sarfetmesi, davranışlarda bulunması, asılsız isnadlarda bulunması,
• İşçinin işyerindeki bir başka işçiye cinsel tacizde bulunması,
• İşçinin işverene, aile üyelerinden birine, işyerindeki başka bir işçiye sataşması,
• İşçinin işyerine, sarhoş, uyuşturucu madde etkisinde gelmesi veyahut bu maddeleri işyerinde kullanması,
• İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması,
• İşçinin işyerinde hırsızlık yapması,
• İşçi tarafından işverenin meslek sırlarının ortaya atılması,
• İşçinin işverene olan bağlılığına, doğruluğuna aykırı olacak şekilde davranması,
• İşçinin işyerinde suç işlemesi. Bu suçun cezasının en az sekiz gün hapis ve ertelenemeyecek olması gerekir.
• İşçinin işverenden izin almadan ardı ardına iki iş günü işe gelmemesi,
• İşçinin işverenden izin almadan bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü işe gelmemesi,
• İşçinin işverenden izin almadan bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi,
• İşçinin haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki iş günü işe gelmemesi,
• İşçinin haklı bir sebebe dayanmaksızın bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü işe gelmemesi,
• İşçinin haklı bir sebebe dayanmaksızın bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi,
• İşçinin ödev ve görevlerinin işveren tarafından hatırlatılmasına rağmen işi yapmamakta diretmesi,
• İşçinin kendi isteği veyahut işi baştan savması sebebi ile iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi,
• İşyerinde bulunan makinelere, tesisata veya başkaca eşyalara otuz günlük ücreti ile ödeyemeyecek şekilde zarar vermesi.

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uyulmadığı hallerde işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebebe dayanılarak feshedilmesi durumunda işçiye kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ÖDENMEZ.

Zorlayıcı Sebepler

Zorlayıcı sebeplerin doğması halinde işveren işçiyi haklı sebebe dayanarak işten çıkartabilir. İşyerinde bir haftadan fazla süre işçinin çalışma yapmasını engelleyen zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması halinde işveren tarafından haklı sebebe dayanılarak işçinin iş akdi feshedilebilir.

Zorlayıcı sebeplerin varlığı halinde işçinin iş akdi haklı sebebe dayanılarak feshedilmiş ise işçi kıdem tazminatına hak kazanır, ihbar tazminatına ise hak kazanamaz.

İşçinin Gözaltına Alınması

İşçi gözaltına alınır veya tutuklanır ise işveren tarafından işçinin iş akdine haklı sebebe dayanılarak son verilebilir. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanır, ihbar tazminatına ise hak kazanamaz.

İş Akdinin Feshinde Dava

İş akdinin haklı sebep ile sona erdirilmediğini, haksız bir şekilde işten çıkartıldığını düşünen işçi işe iadesini sağlamak amacı ile arabulucuya başvurabilir. Arabuluculuk neticesinde taraflar uzlaşamaz ise işçi yetkili iş mahkemesine başvurarak işe iadesini sağlamak amacı ile dava açabilir.

Yargıtay Kararı

Yargıtay’ın 22. Hukuk Dairesinin 2016/28448 E. 2016/26027 K. sayılı 28.11.2016 tarihli kararında aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur:

4857 sayılı Kanun’un 25. maddesinin II. bendinde, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller sıralanmış ve belirtilen durumlar ile benzerlerinin varlığında işverenin haklı fesih imkanının olduğu açıklanmıştır. Yine aynı maddenin II. bendinin (e) alt bendinde, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan işçi davranışlarının da işverene haklı fesih imkanı verdiği ifade edilmiştir. Görüldüğü üzere yasadaki haller sınırlı sayıda olmayıp, genel olarak işçinin sadakat borcuna aykırılık oluşturan söz ve davranışları işverene fesih imkanı tanımaktadır.

Somut olayda, davalı tarafın cevap dilekçesinde haklı fesih sebebi ileri sürerek tanık deliline dayandığı; ancak mahkemece duruşmada tanık listesi sunulması yönünde ara karar kurulmadığı ve tanıkların dinlenmediği anlaşılmaktadır. Haklı fesih sebebinin mevcut olup olmadığının tespiti için mahkemece davalı tarafa tanık listesi sunması ve tanık delili için ikame etmesi gereken avansı yatırmak üzere usulüne uygun kesin süre verilerek sonucuna göre yargılamaya devam edilmesi ve tanık anlatımları tüm delillerle birlikte değerlendirmeye tabi tutularak karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle fesih işleminin geçerli nedene dayanmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmesi hatalıdır.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA..

Sonuç

Haklı sebep ile işçinin iş akdine işveren tarafından son verilmesi halinde işçiye kural olarak kıdem tazminatı ödenir, ihbar tazminatı ise ödenmez. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aynı iş yerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. Ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışlarda bulunan işçinin iş akdi işveren tarafından haklı sebebe dayanılarak feshedilebilir. Bu durumda işçi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacaktır.