Evlat Edinme

Evlat edinme evlat edinen ile evlat edinilen arasında yapay bir hısımlık doğurmaktadır. Bir çocuğu evlat edinebilmek için muhakkak mahkeme kararı olmalıdır. Mahkeme kararı olmaksızın evlat edinme hukuken geçerli değildir. Evlat edinmek isteyen kişi, görevli mahkemeye bu taleple başvuru yapılması halinde mahkeme gereken şartların mevcut olup olmadığını inceler. Şartların varlığı halinde, evlat edinilecek küçüğün üstün yararı göz önünde bulundurularak evlatlık ilişkisi kurulmasına karar verebilir. Evlat edinme talebinde bulunan kişi makalemizde detaylı olarak anlattığımız şartları taşımaması halinde ise bu talebi reddedecektir. Yerel mahkemenin vermiş olduğu karar kesin olmamakla birlikte istinafı kabildir. Hem küçükler hem de ergin ve kısıtlılar evlat edinilebilmektedir.

Evlat Edinme Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Evlat edinme davalarında görevli mahkemeler Aile Mahkemeleridir. Lakin bu dava her Aile Mahkemesinde açılamamaktadır. Aile Mahkemesinin davaya bakmaya yetkili olup olmadığı hususu da büyük önem arz etmektedir. Yetkisiz mahkemede davanın açılması halinde mahkeme yetkisizlik sebebiyle davanın esasına girmeden usulden ret kararı verecektir. Evlat edinme davalarında yetkili mahkeme, evlat edinenin durumuna göre değişmektedir. Evlat edinen tek başına evlat edinecekse bu davaya bakmakla yetkili olan mahkeme, evlat edinenin oturma yeri mahkemesidir. Eşler birlikte evlat edineceklerse eşlerden birinin oturma yeri mahkemesi ve eşlerin ortak yaşadığı yer mahkemesi yetkilidir.

Dava Ne Kadar Sürer

Evlat edinmede dava süreci talebin mahkemeye sunulmasıyla başlar. Evlat edinen kişi veya eşler yazılı bir dilekçeyle yetkili Aile Mahkemesine başvurmalıdır. Yapılan başvuru mahkeme tarafından incelenir ve bir tensip zaptı düzenlenir. Dava, genel itibariyle 1 (bir) yıl içerisinde sonuçlanmaktadır ama bu kesin değildir. Davanın neticelendirilmesinde davaya bakmakla yetkili ve görevli olan mahkemenin de iş yoğunluğu önem arz etmektedir. Yine dava konusu hususunda bir takım araştırmalar yapılması gerekiyorsa bu araştırmaların neticelenme zamanı da dava sürecini uzatabilmektedir.

Evlat Edinme Şartları

Evlat edinme şartları, evlat edinilenin durumuna göre değişiklik göstermektedir. Evlat edinilen küçük, ergin veya kısıtlı olabilir. Her birinin evlat edinilme usulü farklıdır. Bu farklılık 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunda da açıkça ortaya konmuştur. Küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin hususlar 305-312 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi ise 313. madde de hüküm altına alınmıştır.

Küçüklerin Evlat Edinilmesi

Küçüklerin evlat edinilmesine ilişin genel koşullar TMK 305′ te düzenlenmiştir. Buna göre bir küçüğün evlat edinilebilmesi için, küçüğün en az bir yıl süre ile evlat edinen tarafından bakılmış ve eğitilmiş olması gerekmektedir. Yine mahkeme tarafından, evlatlık ilişkisinin kurulması hususunda küçüğün menfaati göz önünde bulundurulur. Evlat edinenler evli ise diğer çocukların haklarının zedelenmemesi de mahkeme için büyük önem arz etmektedir.

Eşlerin birlikte evlat edinmesi TMK 306. da kendine yer bulmuştur. Yalnızca eşler birlikte evlat edinebilirler, evli olmayan kişiler ise birlikte, bir küçük ile evlatlık ilişkisi kuramazlar. Eşlerin en az beş yıl olmaları veyahut beş yıl evli olmasalar bile otuz yaşını bitirmiş olmaları gerekmektedir. Eşlerden biri, diğer eşin çocuğunu şartları taşıması halinde evlatlık olarak alabilir. Bunun için eşlerin en az iki yıldır evli olmaları veya evlat edinecek kişinin otuz yaşını bitirmiş olması gerekmektedir.

Tek başına evlat edinme TMK 307′ de hüküm altına alınmıştır. Evli olmayan kişi otuz yaşını tamamlamış ise tek başına evlat edinebilmektedir. Evli eşler de şartların varlığı halinde tek başlarına evlat edinebilmektedir. Evli eşlerden birinin tek başına evlat edinebilmesi için otuz yaşını dolmuş olması ve eşinin ayırt etme gücünden yoksun olduğunu veya iki yılı aşan bir süredir nerede olduğunun bilinmediğini, iki yılı aşkın süredir ayrı yaşadıklarını bu sebeple de birlikte evlat edinebilmelerinin mümkün olmadığını ispatlamalıdır.

Küçüğün Rızası ve Yaşı

Evlat edinilen küçükle evlat edinen arasında en az on sekiz yaş fark olmalıdır. Küçük ayırt etme gücüne sahipse muhakkak rızasının olması gerekir. Küçüğün rızası olmadıkça evlat edinilemez. Lakin küçük vesayet altındaysa, ayırt etme gücüne sahip olmuş olsa da vesayet makamının izniyle evlat edinilebilecektir.

Ana ve Babanın Rızası

Küçüğün evlat edinilmesinde ana ve babasının rızası aranmaktadır. Küçüğün, ana veya babanın oturma yer mahkemesine giderek ana ve baba yazılı veya sözlü olarak rıza beyanında bulunmalı, bu beyan tutanak altına alınmalıdır. Ana ve baba rızayı çocuk altı haftasını tamamlamadan veremez. Rıza verilmiş olsa bile, rızanın tutanağa geçirildiği tarihten itibaren yine altı haftalık süre içerisinde aynı usulle rıza geri alınabilir. Geri alınan rıza üzerine tekrar rıza verilir ise bu rıza kesinlik teşkil edecek ve geri alınamayacaktır.

Bazı hallerde ana ve babadan birinin rızası aranmamaktadır. Ana ve babadan birinin rızasının aranmayacağı haller şunlardır:

• Ana veya babadan birinin kim olduğunun bilinmemesi, uzun süredir kendisinden haber alınamaması, nerede oturduğunun bilinmemesi, akıl sağlığının yerinde olmaması,
• Ana veya babadan birinin küçük çocuğa karşı özen yükümlülüğüne aykırı davranması.

Erginlerin ve Kısıtlıların Evlat Edinilmesi

Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesine ilişkin hususlar TMK 313. maddede düzenlenmiştir. Ergin bir kişinin evlat edinilebilmesi için öncelikle evlat edinenin alt soyunun açık muvafakati aranır. Evlat edinenin açık muvafakatinin olmaması halinde ergin birinin evlat edinilebilmesi mümkün değildir.

Evlat edinenin alt soyunun açık muvafakatinin olması halinde, ergin bir kişinin evlat edinilebilmesi için:

• Evlat edinilen engelli (bedensel veya zihinsel) bir birey ise evlat edinen tarafından en az baş yıldır bakılıp gözetilmişse,
• Evlat edinen, evlat edinilene küçükken en az beş yıl gözetilip eğitilmişse,
• Haklı sebeplerin varlığı halinde, evlat edinen ile evlat edinilen en az beş yıldır aile halinde yaşamaktaysalar,

mahkeme evlat edinme talebini kabul eder. Kişi evli ise eşinin rızası gerekmektedir.

Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması

Evlat edinme ile kurulan yapay soy bağı evlatlık ilişkisinin kaldırılmasıyla sona erer. Evlatlık ilişkisinin kaldırılması sebepleri şunlardır; rızası alınması gereken kişilerden rıza alınmamış ise bu kimseler evlatlık ilişkisinin kaldırılmasını talep edebilirler. Mahkeme evlatlık ilişkisinin kaldırılması hakkında karar verirken küçüğün menfaatini de göz önünde bulundurur. Küçüğün menfaati ağır bir şekilde zedelenecek ise evlatlık ilişkisinin devamına, küçüğün menfaati ağır bir şekilde zedelenmeyecekse evlatlık ilişkisinin kaldırılmasına karar verilir. Yine evlat edinmeye ilişkin esaslı unsurlarda hata, eksiklik bulunuyorsa bu durumda cumhuriyet savcısı veya ilgili kişiler evlatlık ilişkisinin kaldırılmasını talep edebilirler. Eksiklikler, evlatlık ilişkisi kaldırılmadan giderilmiş, ortadan kaldırılmışsa, çocuğun menfaati ağır bir biçimde zedelenecekse bu yola başvurulamayacaktır.

Evlatlık ilişkisinin kaldırılmasını isteme hak düşürücü süreye bağlanmıştır. Bu süre evlatlık ilişkisinin kaldırılmasını gerektiren sebebin öğrenilmesinden itibaren bir yıldır. Yani dava açacak olan kişi bu bir yıllık süre içerisinde mahkemeye başvuru yapmalıdır.

Sonuç

Evlat edinme bir takım koşullara bağlanmıştır. Bu koşulların mevcut olması halinde mahkeme tarafından verilecek kararla evlat edinen ile evlat edinilen arasında evlatlık ilişkisi kurulacaktır. Kurulan bu ilişki ile yapay soy bağı oluşacaktır. Her ne kadar yapay bir soy bağı doğmuş olsa bile miras paylaşımı konusunda evlilik birliği içerisinde doğmuş, kan hısımlığı olan diğer çocuklar ile evlatlık eşit haklara sahip olacaktır. Şartların mevcut olduğu durumlarda eşler birlikte evlat edinebilirken kişiler tek başına da evlat edinme için mahkemeye başvurabilecektir. Evlat edinme şartları küçüğün, erginin veya kısıtlının evlat edinilmesi durumlarına göre değişiklik göstermektedir. Evlat edinme için mahkemeye başvuru yapmadan önce bu şartları bilmekte fayda olacaktır.

Evlat Edinme Süreci Ne Kadar Sürer?

Evlat edinme süreci başvurulan yetkili ve görevli mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişiklik göstermektedir. Fakat evlat edinmeye ilişkin çoğu dava da karara çıkma süresi bir yılı geçmemektedir.

Evlat Edinmede Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?

Evlat edinmede görevli mahkeme, Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise; tek başına evlat edinilecekse evlat edinenin oturma yeri, eşler birlikte evlat edinecekse eşlerden birinin oturma yeri mahkemesi yetkilidir.