Ceza Zamanaşımı Nedir
Ceza zamanaşımı yerel mahkeme tarafından hükümlüye verilen cezanın infazının sağlanabileceği süreyi ifade etmektedir. Kanunda belirtilen süreler içerisinde hükümlünün cezası infaz edilmezse bu aşamadan sonra failin cezalandırılabilmesi mümkün olmayacaktır. Davanın süresi içerisinde açılması sanığın cezalandırılması için yeterli değildir. Süresinde davanın açılmış olması yanında ceza zamanaşımı süresi içerisinde de failin cezasının infaz edilmesi gerekmektedir. Süresi içerisinde infaz edilmemesi halinde aynı suçtan dolayı failin cezası infaz edilemeyecektir.
Ceza Zamanaşımı Süreleri
Ceza zamanaşımı süreleri 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 68. maddesinin 1. fıkrasında belirtilmiştir.
Aşağıda belirtilen sürelerin geçmesiyle birlikte cezalar infaz edilemeyecektir:
- Yapılan yargılama sonunda faile ağırlaştırılmış hapis cezası verilmişse, zamanaşımı süresi kırk yıldır,
- Yargılama neticesinde sanığa müebbet hapis cezası verilmişse bu cezanın infazına otuz yıl içerisinde başlanmalıdır,
- Sanığa yirmi yıl veya daha fazla süreli bir hapis cezası verilmişse yirmi dört yıl içerisinde infaz aşmasına geçilmelidir,
- Beş yıldan fazla yirmi yıldan az hapis cezalarında zamanaşımı süresi yirmi yıldır,
- Sanığa beş yıldan az hapis cezası veya adli para cezası verilmişse zamanaşımı süresi on yıl olacaktır.
Suça fiili işlendiğinde çocuk on iki yaşını doldurmuş, on beş yaşını doldurmamış ise yukarıda belirtilen sürelerin yarısının dolmasıyla cezanın infazı zamanaşımına uğrar.
Suç fiilini işleyen çocuk on beş yaşını doldurmuş, on sekiz yaşını doldurmamış ise yukarıda belirtilen sürelerin üçte ikisinin geçmesiyle cezanın infaz edilebilmesi mümkün olmayacaktır.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlar yurt dışında işlenmiş ise bu suçlarda zamanaşımı süresi uygulanmayacak, suçların infazı sağlanabilecektir. Başka cezaları içeren hükümler söz konusu ise en ağır ceza esas alınır ve bu sürenin geçmesi ile cezalar infaz edilemez. Cezanın infazı için zamanaşımı süresi, hükmün kesinleştiği veya infazın kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlayacaktır. Bu durumda cezanın kalan miktarı göz önüne alınarak süre hesaplanacaktır.
Cezaya bağlı hak yoksunlukları zamanaşımı süresi tamamlanıncaya kadar devam edecektir. Sanık hakkında müsadere kararı verilmişse bu cezanın infazı yirmi yıl geçtikten sonra mümkün olmayacaktır.
Ceza Zamanaşımını Kesen Sebepler
Ceza zamanaşımını kesen sebepler 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 71. maddesinde hüküm altına alınmıştır.
Buna göre zamanaşımı süresini kesen sebepler aşağıdaki gibidir:
- Cezanın infazı amacıyla infaz mercii tarafından hükümlüye kanuna uygun bir şekilde tebligat yapılması zamanaşımını kesecektir.
- Cezanın infazı amacıyla yetkili birimler tarafından hükümlünün yakalanması zamanaşımını kesecektir.
- Hakkında bir suç sebebiyle mahkumiyet kararı bulunan kişi iki yıldan daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçu kasten işlemesi halinde ilk mahkumiyet hakkındaki infaz zamanaşımı kesilecektir.
Ceza ve dava zamanaşımı hesaplanırken bu sürelerin belirtilmesinde gün, ay ve yıl kullanılır. Buna göre bir gün yirmi dört saat, bir ay ise otuz gün olarak kabul edilir. Hesap yıla göre yapılacaksa bu hesap yapılırken resmi takvim kullanılır.
Hem ceza hem de dava zamanaşımları mahkemelerce resen göz önünde bulundurulur. Tarafların ileri sürmesine gerek yoktur. Zamanaşımı sürelerinden şüpheli, sanık veya hükümlünün vazgeçmesi mümkün değildir. Zamanaşımı süreleri kamu düzenine ilişkindir.
Dava veya Cezanın Düşmesinin Etkisi
Müsadere olunan şeyler veya ödenen adli para cezaları; genel affa, özel affa uğramış veya mağdur tarafından şikayet geri çekilmiş olsa bile iade talep edilemeyecektir. Yine malların geri alınması, uğranılan zararın karşılanması için kişisel hak davaları açılmış ise kamu davasının düşmesi bu açılmış olan davaları etkilemeyecektir. Sanık hakkında verilen cezanın düşmesi kararı da şahsi hakları, tazminat taleplerini ve yargılamaya ilişkin giderleri etkilemeyecektir. Fakat ceza genel affa uğramış ise sanıktan yargılama giderleri talep edilemeyecektir. Şikayetçinin şikayetini geriye çekmesi, özel af hallerinde ise sanıktan yargılama giderleri talep edilebilecektir.
Sonuç
Ceza zamanaşımı süresi sanık hakkında verilen mahkumiyet hükmünün infaz edilebilmesi için kullanılan bir kavramdır. Sürenin aşılması halinde sanık hakkında verilen mahkumiyete ilişkin cezalar infaz edilemeyecektir. Bu sebeple sanık hakkında verilen mahkumiyet hükmünün yasal süreler içerisinde infazına başlanmalıdır. Ceza zamanaşımını kesen sebeplerden birinin gerçekleşmesi halinde işlemiş olan zamanaşımı süresi hiç işlememiş gibi en baştan başlar. Zamanaşımını kesen birden çok sebebin var olması halinde zamanaşımını en son kesen sebepten itibaren süre işlemeye başlayacaktır.
Ceza zamanaşımı hükümlü hakkında verilen mahkumiyet kararının infazına başlanması gereken süreyi ifade etmek amacıyla kullanılan bir kavramdır. On yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde infaz zamanaşımı süresi uygulama alanı bulmayacaktır.
Ceza Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Ceza zamanaşımı süresi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl, müebbet hapis cezalarında otuz yıl, yirmi yıl veya daha fazla süreli hapis cezalarında yirmi dört yıl, beş yıldan fazla yirmi yıldan az hapis cezalarında yirmi yıl, beş yıldan az hapis cezalarında veya adli para cezalarında ise on yıldır.
