Boşanmada Mal Paylaşımı
Boşanmada mal paylaşımı evliliğin sona ermesi ile söz konusu olmaktadır. Mal paylaşımının yapılabilmesi için mahkeme tarafından verilen boşanma kararının kesinleşmesi gerekir. Boşanma davası hakkında karar verildikten sonra mal paylaşımı davası açılabileceği gibi boşanma davası ile aynı anda da açılabilmektedir. Boşanma davası ile mal paylaşımı davası tek bir dilekçe ile açılamaz. Farklı bir dava şeklinde açılmalıdır.
Boşanma davası ile mal paylaşımı davasının ayrı ayrı davalar olacak şekilde aynı anda açılması halinde mal paylaşımı davasına bakan hakim karar vermek boşanma davasının sonucunu bekler. Bekletici mesele söz konusu olacaktır. Boşanma kararı verilmeden boşanmaya bağlı mal paylaşımına ilişkin karar verilmesi mümkün değildir.
Boşanma kararı verildikten sonra da boşanmada mal paylaşımı davası açmak mümkündür. 01.01.2002 ‘ e kadar eski Medeni Hukuk Kanunu uygulanmıştır. Bu kanuna göre evli çiftler iradi olarak herhangi bir mal rejimi seçmemiş iseler kanundan kaynaklı mal ayrılığı rejimine tabi oluyorlardı.
01.01.2002 tarihi itibariyle halihazırda kullandığımız 4721 Sayılı Medeni Kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanunla beraber edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaya başlamıştır.
Evlilik sırasında veyahut evlenmeden sonra da evlilik sözleşmesi ile eşler arasında uygulanacak mal rejimi seçilebilir.
Mal paylaşımı konusuna geçmeden mal rejimlerinden kısaca bahsetmek yerinde olacaktır.
Mal Rejimi Türleri Nelerdir ?
Mal rejimi türleri Türk Medeni Kanununda düzenlenmiş olup aşağıdaki gibidir:
- Edinilmiş mallara katılma rejimi,
- Mal ayrılığı rejimi,
- Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi,
- Mal ortaklığı rejimi,
- Olağanüstü mal rejimi.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir ?
Evlenme anında veya evlenmeden sonra eşler iradi olarak bir mal rejimi tayin etmemiş iseler boşanmada eşler hakkında edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Yani halihazırdaki kanunumuzda belirtilen yasal mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimidir. Bu mal rejimine göre eşler evlendikten sonra edindikleri mallar üzerinde yarı yarıya hak sahibidir.
Aşağıda sayılanlar edinilmiş mal olarak kabul edilir:
- Eşlerin çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik, sosyal yardım kurumlarından veya çalışanlara yardım amacıyla kurulmuş olan sandık vb. eşlere yapmış olduğu ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı sebebi ile eşe ödenen tazminatlar,
- Kişisel malların gelirleri,
- Edinilmiş mal sayılan değerler.
Mal Ayrılığı Rejimi Nedir ?
01.01.2002′ e kadar kullanılan Eski Medeni Kanunda yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Mal ayrılığı rejiminde eşler kendi malları üzerinde yönetim, tasarruf haklarını korurlar. Yalnız bu haklar yasal sınırlar içerisinde kullanılmalıdır. Boşanma halinde diğer eşler birbirlerinden katılma alacağı alamayacaktır. Bu rejimde bir eş diğer eşin edindiği mala maddi olarak katkıda bulunmuş ise bu miktarı talep edebilecektir.
Kişisel Mallar Nelerdir ?
Boşanmada mal paylaşımına dahil olmayacak olan kişisel mallar 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 220. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre aşağıdakiler kişisel mallardır :
- Kişisel kullanıma yarayan eşya,
- Mal rejimi başlangıcında eşlerden birine ait olan eşya,
- Bir eşin evlilik birliği içerisinde sonradan miras yoluyla elde etmiş olduğu malvarlıkları,
- Eşlerden birinin karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevi tazminattan doğan alacaklar,
- Kişisel mal sayılan varlıklar.
Boşanmada Mal Paylaşımı Davası
Boşanmada mal paylaşımı davası boşanma davası ile beraber açılabileceği gibi boşanma davası sonuçlandıktan sonra da açılabilmektedir. Mal paylaşımı davası ile boşanma sonucu eşlerin malvarlıklarındaki değişim tespit ve tayin edilir. Mal paylaşımı talebini alan mahkeme öncelikle eşlerin hangi mal rejimini seçtiğine bakar. Eşler tarafından mal rejimi seçilmemiş ise yasal mal edinilmiş mallara katılma rejiminin seçildiği kabul edilir. Evlilik birliği içerisinde edinilen mallar eşler arasında kural olarak yarı yarıya paylaştırılır. Artık değer ve diğer kanun hükümleri saklıdır.
Boşanmada mal paylaşımı davasında yetkili ve görevli mahkeme boşanma davasında yetkili olan Aile Mahkemesidir.
Mal paylaşımı davasında genel zamanaşımı kuralları uygulanır. Buna göre 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
Anlaşmalı boşanma davasında ayrı mal paylaşımı davası açmaya gerek yoktur. Malların ne oranda paylaşılacağı anlaşma protokolüne yazılır. Anlaşma protokolü ilam hükmünde olup bağlayıcı niteliktedir. Protokole uyulmaması halinde icraya konulabilecektir.
Çekişmeli boşanma davalarında ise mal paylaşımının yapılması daha uzun prosedür ve süreçlere tabi olabilmektedir. Çekişmeli boşanma davası mahiyeti itibari ile anlaşma ortamının olmadığı yerde açılmış olduğundan mal paylaşımı hususunda da hak kaybına uğramamak adına bir avukat ile çalışmak son derece önem arz edecektir.
Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Talep Edilebilecek Değerler
Boşanmada mal paylaşımı davasında;
- Değer artış alacağı,
- Katılma alacağı talep edilebilecektir.
Öncelikle artık değer hesaplanır. Artık değer hesaplandıktan sonra eşler bu değerin üzerinde yarı yarıya hakka sahiptirler.
Eşlerden birine ait bir mal söz konusu ise bu malın korunması, alınması, tamiratı vs. nedenlerle harcama yapan diğer eş malın artan değeri oranında vermiş olduğu katkı kadar miktarın kendisine iade edilmesini talep edebilir. Bu da değer artış alacağıdır.
Mal paylaşımına eklenecek diğer değerler ise TMK 229. madde de düzenlenmiştir:
- Eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar,
- Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler.
Sonuç
Boşanmada mal paylaşımı davası açabilmek için boşanma davasının neticelenmesini beklemeye gerek yoktur. Ayrı bir dava dilekçesi ile mal paylaşımı davası açılabilir. Mal paylaşımı davasını gören mahkeme boşanma kararını bekler. Boşanma kararı verilinceye kadar davayı bekletici mesele yapar. Boşanma kararıyla beraber mal paylaşımı davasına devam olunur ve bu hususta karar verilir.
Boşanmada mal paylaşımı davasında boşanan eşlerin malları tasfiye edilir. Bu tasfiye eşlerin seçmiş olduğu mal rejimine göre veyahut yasal mal rejimine göre yapılacaktır. 01.01.2002 tarihi ile yürürlüğe giren 4721 Sayılı Medeni Kanunda yasal mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimi olarak belirlenmiştir. Mal paylaşımı davası genel zamanaşımı süresine tabi olup 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Hak kaybına uğramamak adına alanında uzman bir avukat aracılığı ile bu süreci yürütmek oldukça yerinde olacaktır.
