Kayyımlık Nedir
Kayyımlık diğer adıyla kayyum TDK‘ da “Belli bir malın yönetilmesi veya belli bir işin yapılması için görevlendirilen kimse” olarak ifade edilmiştir. Hukuki anlamda ise mahkeme tarafından kısıtlı, gaip kimselerin veya tüzel kişiliği haiz şirketlerin mallarının yönetilmesini sağlayan kişidir. Kayyımlık vesayet ile birbirine benzemekle birlikte farklı hükümler içerir. Kayyım da vasi gibi vesayet makamı tarafından atanmaktadır. Vesayet makamı sulh hukuk mahkemesidir.
Kayyımlık Gerektiren Haller
Kayyımlık gerektiren haller 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 426. maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır. Buna göre vesayet makamı tarafından yapılan bu atama kanunda yazılı zorunlu hallerde veya ilgilinin isteği üzerine yapılır. Atamayı yapmaya yetkili birim, vesayet makamı olan Sulh hukuk mahkemesidir.
Temsil Kayyımı Atanmasını Gerektiren Haller
Temsil kayyımı atanmasını gerektiren haller aşağıdaki gibidir:
- Vesayet makamı, ergin bir kişinin hastalığı, farklı bir konumda, yerde bulunması ve o an için acil işlerini gördürebileceği bir temsilci atayacak herhangi bir durumda bulunduğu hallerde,
- Bir işte veya işin görülmesinde yasal temsilci olan kişi ile yasal temsilcisi olarak atandığı küçük veya kısıtlı arasında menfaat çatışması doğuyorsa,
- Küçük veya kısıtlıya atanan yasal temsilcinin görevini yapmasını engelleyen bir durum mevcutsa.
Yönetim Kayyımı Atanması Gerektiren Haller
Yönetim kayyımı atanması gerektiren haller 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 427. maddesinde düzenlenmiş olup aşağıdaki gibidir:
- Bir kişi uzun süredir haber alınamıyor, bulunamıyor ve oturduğu yer bilinmiyorsa,
- Bir kimseye vasi atanması için gerekli bir sebebin olmamasına rağmen malvarlığını tek başına idare edemiyor, yönetemiyor veyahut bir temsilci atama gücüne haiz değilse,
- Bir miras söz konusu ve bu mirasa ilişkin haklar belirli değilse,
- Yine mirasçılık haklarının bulunduğu bir durumda ceninin menfaatleri gerektiriyorsa,
- Şirket, vakıf vb. bir tüzel kişinin olması gereken organlarından biri ortadan kalkmış, görevini yerine getiremiyor vb. sebeplerle yönetim başka bir yol ile de sağlanamıyorsa,
- Halktan hayır işi için veyahut genel yarar amacı ile bir para toplanmış ve bu paranın yönetilmesinde, harcanmasında problemler mevcutsa.
İstek Üzerine Kayyım Atanması
Kayyımlık kavramı üç şekilde söz konusu olmaktadır. Bunlar:
- Temsil kayyımlığı,
- Yönetim kayyımlığı,
- İstek üzerine atanan kayyım.
İstek üzerine kayyım atanması 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 428. maddesinde kendine yer bulmuştur. Buna göre; kendisine kayyım atanmasını isteyen kişi uhdesinde kısıtlanma nedenlerinden biri mevcutsa, ergin olan kişinin talebi halinde kendisine vesayet makamı olan sulh hukuk mahkemesince kayyım atanabilecektir.
Vasi ve Kayyım Arasındaki Farklar
- Vasi yalnızca gerçeklere kişilere atanabilirken, kayyım tüzel kişilere de atanabilir.
- Vasi küçük veya kısıtlının tüm malvarlığının yönetiminde söz sahibidir, kayyım ise belirli işler veya belirli malların yönetimi için atanır.
- Kendisine vasi atanan, kısıtlının ehliyeti sınırlı ehliyetsize döner. Kendisine kayyım atanan kişinin fiil ehliyeti ise değişiklik göstermez.
Sonuç
Kayyımlık bir gerçek veya tüzel kişiye belirli işlerinin yapılmasını sağlamak amacıyla vesayet makamı olan sulh hukuk mahkemesince resen veya istek üzerine bir kişinin görevlendirilmesiyle ortay çıkan kavramdır. Temsil kayyımlığı, yönetim kayyımlığı ve istek üzerine atanan kayyım olmak üzere üç türü mevcuttur. Temsil kayyımlığı küçük ve kısıtlılar hakkında uygulanırken, yönetim kayyımlığı bir tüzel kişi hakkında da söz konusu olabilmektedir.
Kayyımlık malını, mülkünü idare edemeyen veyahut yönetim işlerini sağlayamayan kişiye vesayet makamı tarafından bu işleri halletmesi için bir kişinin atanmasıdır.
Kayyım vesayet makamı tarafından atanır. Vesayet makamı sulh hukuk mahkemesidir. Temsil kayyımlığı, yönetim kayyımlığı ve istek üzerine atanan kayyımlık olmak üzere üç amaçtan biri ile atanır.
