İstinaf Nedir

İstinaf ilk derece, yerel mahkemeler tarafından verilen kararlara karşı başvurulabilecek olağan kanun yollarından biridir. Ceza hukuku açısından istinaf konusunu ve mahkemesini işbu makalemizde ele alacağız. Tarafların ceza davalarında kanun yoluna başvurmaları ihtiyaridir. Lakin on beş yıl ve daha fazla hapis cezasını içeren kararlar görevli bölge adliye mahkemesince resen incelenmektedir. Hukuk davaları açısından istinaf kanun yolu hakkında bilgi almak için tıklayınız.

CMK’DA İSTİNAF

İstinaf 5271 Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunun 272 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. İlk derece mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı başvurulan olağan kanun yolu olarak tanımlanmış ve görevli mahkemenin bölge adliye mahkemeleri olduğu belirtilmiştir.

Bu olağan kanun yoluna başvurulamayacak haller kanunda tahdidi olarak sayılmıştır:

• Üç bin Türk Lirası dahil olmak üzere hükmedilen adli para cezasına (hapisten adli para cezasına çevrilen cezalar ayrık tutulmuştur),
• Beş yüz gün de dahil olmak üzere üst sınırı beş yüz günü aşmayan ali para cezası öngörülen suçtan berat hükmüne,
• Kanunlarda açıkça kesin olduğu belirtilen kararlara karşı bu yola başvurulmayacaktır.

İstinaf Talep ve Süresi

İstinaf hükmün açıklanmasından başlayarak yedi gün içerisinde hükmü veren mahkemeye yazılı bir dilekçe başvurulması veya zabıt katibine sözlü beyanda bulunulması şeklinde yapılır. Tarafların yokluğu halinde karar açıklanmış ise yedi günlük süre, kararın taraflara tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır. Talep ilgililer veya Cumhuriyet savcısı tarafından yapılabilir. Bu hukuk yoluna başvurulması halinde ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararın kesinleşmesi engellenecektir.

İstemin Reddi

Talebin süresi içerisinde yapılmaması veya kesin bir karar hakkında yapılmış olması halinde hükmü veren mahkeme bu talebi reddedecektir. İlgililer veya Cumhuriyet savcısı bölge adliye mahkemesinden bu konuda bir karar vermesini isteyebilir. Lakin bu durumda hükmün infazı ertelenmeyecektir.

Talebin reddedilmemesi halinde ise dilekçenin bir örneği karşı tarafa mahkeme tarafından tebliğe edilecektir. Diğer taraf bu dilekçeyi tebliğ almasından itibaren yedi gün içerisinde yazılı olarak cevap verebilir. Cevap verildikten veya cevap süresi dolduktan sonra dosya ilk derece mahkemesi tarafından bölge adliye mahkemesine gönderilir.

Dosya Üzerinde Ön İnceleme

Talep konusu dava dosyasını tebliğ alan yetkili bölge adliye mahkemesi dosya üzerinden ön inceleme yapar. Ön inceleme neticesinde yetkili olmadığını anlaması halinde ilgili dosyanın yetkili bölge adliye mahkemesine gönderilmesine ilişkin karar verilir. Başvuru süresi içerisinde yapılmamışsa, kararın bölge adliye mahkemesinin inceleme alanına girmemesi, talep edenin yetkisinin olmadığının anlaşılması halinde başvurunun reddine karar verilecektir. Bu kararlara karşı itiraz edilebilir.

Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Verilebilecek Kararlar

Görevli ve yetkili bölge adliye mahkemesi tarafından incelenen istinaf talebi hakkında aşağıda belirtilen kararlardan biri verilebilir:

• Hukuka aykırılıların düzeltilerek başvurunun esastan reddine,
• Hükmün bozulmasına ve dosyanın yeniden incelenmek üzere ilk derece mahkemesine gönderilmesine,
• Davanın yeniden görülmesine ve duruşma hazırlıklarının başlanmasına,
• İlk derece mahkemesinin hükmünün kaldırılarak yeni hüküm verilmesi,

Sanık Lehine Başvuru Halinde Verilecek Hüküm

Sanık lehine karar verilmesi için başvuru yapılması halinde verilecek yeni hüküm önceki hükümden daha ağır olamayacaktır.

Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairelerinin Görevleri

İstinaf taleplerini karara bağlamakla görevli olan bölge adliye mahkemelerinin ceza dairelerinin görevleri 5235 Sayılı Kanunun 37. maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır.

Ceza dairelerinin görevleri şunlardır:

• İlk derece, yerel ceza mahkemeleri tarafından verilen, kesin olmayan kararlara karşı yapılan başvuruları inceleyip talep konusu hakkında karara varmak,
• İlk derece adli yargı ceza mahkemeleri arasındaki yetki, görev uyuşmazlıklarını çözmek (kendi yargı çevresinde olması şartıyla),
• Kendi yargı çevresinde bulunan ilk derece adli yargı ceza mahkemeleri hakimlerinin davayı görmesine hukuki veya fiili engel çıkması halinde yargı çevresi içerisinde bir başka ilk derece ceza mahkemesine davanın nakli hakkında karar vermek,
• Diğer kanunlar tarafından verilen görevleri yapmak.

Sonuç

İstinaf ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kesin olmayan hükümlere karşı başvurulabilecek olağan kanun yollarından biridir. Ceza hukukunda olağan kanun yolları itiraz, istinaf ve temyizdir. Olağanüstü kanun yolları ise kanun yararına bozma, yargılamanın yenilenmesi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcının itirazıdır. İstinaf yoluna sanık, katılan, müşteki, avukatları, sanığın eşi, yasal temsilcisi başvuru yapabilecektir. Talebi içeren dilekçe hükmü veren ilk derece mahkemesine verilir. Dilekçe süresinde ve usulüne uygun bir şekilde hazırlanmış ve verilmiş ise ilk derece mahkemesi dosyayı yetkili bölge adliye mahkemesine gönderir. Talep bölge adliye mahkemesince incelenir ve konu hakkında bir karar verilir.

Ceza davalarında istinaf merci hangisidir?

Ceza davalarında istinaf dilekçesi kararı veren ilk derece mahkemesine verilir. Usulüne uygun verilen dilekçe ilk derece mahkemesi tarafından yetkili bölge adliye mahkemesine gönderilir. Bölge adliye mahkemesi, ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararı inceler.

Ceza davalarında istinaf kanun yoluna kimler başvurabilir?

İstinaf kanun yoluna ceza davalarında sanık, mağdur, sanığın eşi, Cumhuriyet Savcısı başvuru yapabilir. Sanık lehine başvuru yapılmış ise bölge adliye mahkemesi tarafından verilecek karar yerel mahkemenin kararından daha ağır olamayacaktır.